Pierwiosnka maleńka

Źródło ilustracji: Wilhelm Winkler, Sudetenflora, Drezno 1900 /link/


Pierwiosnka maleńka (Primula minima)

Niewielka roślina o fioletowych kwiatach i ciemnozielonych listkach. Nazwa rodzajowa Primula związana jest z jej wczesną porą kwitnienia. Stanowi połączenie łac. primus = wczesny, pierwszy i przyrostka ulus. Czeska nazwa ludowa pierwiosnki to kabličinka najmenší – od jej odkrywczyni – czeskiej botaniczki Josefiny Kablik. Po niemiecku nazywana „Habmichlieb” (Pokochaj mnie). Roślina ta jest najmniejszą z naszych krajowych pierwiosnek, osiąga do 5 cm wielkości, z czego średnica samego kwiatu to około 3 cm. W Karkonoszach występuje w rejonie Śnieżki i kotłów polodowcowych. Zawiera różne substancje lecznicze, nigdy jednak nie była używana jako lek. Jest gatunkiem ściśle chronionym.

Jak Primula przeszła do kultury regionu Karkonoszy…

Primula minima, po wygranej batalii z sasanką alpejską, stała sie symbolem Towarzystwa Karkonoskiego (Riesengebirgsverein), jej wizerunek widniał na metalowej, okrągłej, emaliowanej odznace wszystkich lokalnych grup RGV, pojawiała się także w winiecie czasopisma „Wanderer im Riesengebirge”, wydawanego przez RGV. Wizerunek pierwiosnki uświetnia również logo Zachodniosudeckiego Towarzystwa Przyrodniczego. Podobizna kwiatu Primuli, za sprawą Bernharda Wilma, pojawiła się także na tradycyjnych, zachełmiańskich koszulach, w formie zdobień wykonanych haftem krzyżykowym. Teodor Donat zaś poświęcił jej wiersz, opublikowany w pierwszym numerze „Wanderera”.


Habmichlieb, Teodor Donat, „Wanderer im Riesengebirge” 1881, nr 1, s. 5 /link/
(tłumaczenie tekstu W: Olga Orlińska-Szczyżowska, Primula minima /link/)
Krakonošův herbář, Věra Ničová, Jan Štursa, Vrchlabi 2016 /link/
Primula minima. Mały kwiat ー symbol wielkiej miłości do regionu, Orlińska-Szczyżowska Olga,
„Z Krainy Ducha Gór” 2/2002, s. 38-39 /link/
Towarzystwo Karkonoskie RGV, „Rocznik Jeleniogórski” 2015, T. 47, s. 204-219 /link/
Primula w hafcie zachełmiańskim: /link/
Pierwszy numer Wanderera z Primulą w winiecie:
„Wanderer im Riesengebirge” 1881, nr 14. /link/